Een (familie)bedrijf bestaat uit zoveel meer dan het gebouw waarin er wordt gewerkt of de producten of diensten die zij leveren. Naast de economische, strategische, innovatieve en organisatorische kant van de bedrijfsvoering, is er ook de intermenselijke, sociale en emotionele kant. Over dit sociale kapitaal wordt vaak niet gesproken, maar is wel één van de bouwstenen van de het bedrijf.
Het sociaal kapitaal van een familiebedrijf kan omschreven worden als de waarde van de kracht die uitgaat van de familie in relatie tot het bedrijf. Het bestaat uit de volgende elementen:
- Vertrouwen: dit is de basis die gebaseerd is op openheid, veiligheid, communicatie, verwachtingen, rollen, afspraken, belangen, interesse, kwetsbaarheid, empathie en voorspelbaarheid.
- Betrokkenheid: dit is de kracht bestaande uit ownership, inclusie, participatie, interactie, trots, identiteit, empowerment, commitment en rechtvaardigheid.
- Cohesie: dit is het cement en komt voort uit erkenning, empathie, gedeelde passie, ambitie, visie, doel, waarden en normen, respectverschillen en gunfactor.
De waarde van het sociaal kapitaal is lastig vast te stellen. Het is niet iets zoals de waarde van het eigen vermogen dat op de balans staat. En juist omdat het lastig is om te bepalen, staan we er vaak niet bij stil. Het zou erg jammer zijn dat hierdoor de kracht van het sociaal kapitaal een zwakte wordt. Een aantal valkuilen kunnen zijn:
- De angst om familiale harmonie te verliezen kan leiden tot slechte besluiten. Daarop gebaseerde compromissen zijn niet altijd het beste voor het bedrijf.
- Familieleden kunnen financieel te afhankelijk zijn geworden van het bedrijf.
- Tijdens en direct na een overdracht van eigendom of leiding van het familiebedrijf is het sociaal kapitaal broos en behoeft het veel aandacht.
- De familie kan een belemmering vormen voor het bedrijf door de beperking van de eigen wereld.
Om ervoor te zorgen dat het sociaal kapitaal haar waarde behoud zijn hier een paar praktische tips:
- Houd familiebijeenkomsten die specifiek het sociaal kapitaal als thema hebben.
- Stel een familiereglement op. (zie hier mijn blog over dit onderwerp)
- Maak een aandeelhoudersovereenkomst en anticipeer op wrijvingen.
- Bespreek met elkaar de elementen die voor jullie familie nodig zijn om het onderlinge vertrouwen, de betrokkenheid en cohesie te creëren c.q. te waarborgen.
- Realiseer en spreek uit dat het bezit van een bedrijf met familieleden ingewikkeld is en het stuurmanskunst en inzet vergt van allen.
- Erken dat elke generatie zijn eigen dynamieken heeft, niet meer, niet minder, maar anders. Bespreek dit en maak het voor elkaar inzichtelijk.