Ik ben mij sterk bewust van het belang van samenwerken. Niet voor niets is de naam van mijn onderneming een afgeleide van het Friese woord ‘meiinoar’. Dit woord betekent samen of met elkaar. En ik denk dat je er soms niet eens bewust van zijn dat er wordt samengewerkt.
Zo ook in het voeren van een gesprek. Vaak zonder het te beseffen volgen we bepaalde regels als we samen in gesprek zijn. Dat heeft te maken met wat taalfilosoof Grice het samenwerkingsbeginsel noemt. Het samenwerkingsbeginsel houdt in dat we onze bijdrage aan een gesprek afstemmen op het doel en de richting van het gesprek. We vertrouwen erop dat de ander zich hieraan houdt en wij houden ons er zelf ook aan. Grice heeft het samenwerkingsbeginsel uitgewerkt in de volgende richtlijnen:
- Kwantiteit: zoveel informatie geven die nodig is, maar niet meer informatie geven dan nodig is.
- Kwaliteit: niets zeggen waarvan we geloven dat het niet waar is en niets zeggen waarvoor we onvoldoende bewijs hebben.
- Relatie: zorg dat de bijdrage ter zake doet.
- Stijl: wees duidelijk, dus vermijd onduidelijkheden en dubbelzinnigheid en wees kort en ordelijk.
Samenwerking
Als luisteraar gaan we er van uit dat de spreker zich houdt aan de richtlijnen zoals hierboven beschreven. Echter als iemand wartaal spreekt, liegt, te kort van stof of heel langdradig is, is er geen sprake van samenwerking. Als je als luisteraar het idee hebt dat dit niet bewust gebeurt, is het jouw taak om te achterhalen wat de spreker wel bedoelde te zeggen. Andersom kan ook het geval zijn, dat er bewust wordt tegengewerkt. Als voorbeeld zegt iemand: “Kun je mij het zout aangeven?”. Een tegenwerkende luisteraar denkt: “Wat een rare vraag, of ik ‘het kan’! Hij weet heus wel dat ik het kan! Waarom stelt hij mij dan zo’n overbodige vraag?” Een samenwerkende luisteraar denkt: “Hij weet dat ik dit kan. Hij bedoelt het niet letterlijk. Het ziet er in deze situatie naar uit dat hij om zout verlegen zit; ik neem dus aan dat hij mij indirect vraagt het aan hem te geven”. Er moet dus sprake zijn van coöperatie, men moet willen samenwerken.
Samen kom je verder
Zo zie je maar weer dat zelfs in de meest ondoordachte situaties zoals een gesprek aan tafel er sprake is van samenwerking. Samenwerking zorgt er voor dat je verder komt. En dat is ook het geval bij mediation. In een conflictsituatie is de samenwerking vaak ver te zoeken. Maar door samen met een mediator het gesprek aan te gaan, kom die samenwerking weer tot stand en kom je veel verder dan je denkt.